Anna Johnson Pell Wheeler

Anna Johnson Pell Wheeler

Data i miejsce urodzenia	5 maja 1883 Hawarden (Iowa)
Data śmierci	26 marca 1966
Zawód, zajęcie	matematyczka
Alma Mater	Uniwersytet Iowa, Uniwersytet Chicagowski
Uczelnia	Bryn Mawr College
Wydział	Wydział Matematyki
Stanowisko	kierowniczka
Małżeństwo	Siergiej Diegajew (Alexander Pell), Arthur Wheeler

Anna Johnson Pell Wheeler (ur. jako Anna Johnson 5 maja 1883 – 26 marca 1966) – matematyczka amerykańska. Jest najbardziej znana dzięki wczesnemu wkładowi w liniową algebrę przestrzeni nieskończenie wymiarowych, dziedzinę włączoną później w obszar analizy funkcjonalnej.

Biografia

Anna urodziła się 5 maja 1883 w rodzinie szwedzkich imigrantów w Hawarden (ów. Calliope), Iowa. Jej ojciec pracował jako rolnik, grabarz i sprzedawca mebli. W 1903 ukończyła studia licencjackie na Uniwersytecie Południowej Dakoty, a w 1904 obroniła tytuł MS z matematyki na Uniwersytecie Iowa pracą The extension of Galois theory to linear differential equations. Rok później zdobyła kolejny dyplom w Radcliffe College, gdzie uczęszczała m.in. na kursy Maxime Bôchera i Williama Fogga Osgooda. W 1905 uzyskała stypendium im. Alice Freeman Palmer Wellesley College, dzięki czemu mogła spędzić rok na Uniwersytecie w Getyndze, gdzie pobierała nauki u Davida Hilberta, Felixa Kleina, Hermanna Minkowskiego i Karla Schwarzschilda.

W trakcie pracy nad ukończeniem doktoratu zawiązała relację romantyczną z Alexandrem Pellem, starszym o 25 lat wdowcem, mentorem i popularnym profesorem matematyki Uniwersytetu Południowej Dakoty; w czerwcu 1907 wzięli ślub. Jego podróże do Europy stanowiły dla niego poważne ryzyko, ponieważ przed zmianą tożsamości nazywał się Siergiej Diegajew i był ukrywającym się byłym podwójnym agentem Carskiej Ochrany, ściganym zarówno przez rewolucjonistów jak i Ochranę. Udało mu się jednak uniknąć zdemaskowania aż do śmierci. Po ślubie małżeństwo podróżowało między Vermillion w Dakocie Południowej, gdzie Anna wykładała kursy teorii funkcji i rachunku różniczkowego, a Getyngą. W 1908 r. z powodu trudności finansowych i bliżej nieokreślonego konfliktu z Hilbertem zrezygnowała z pracy nad doktoratem w tym zespole, i przeniosła się do Chicago, gdzie ukończyła dysertację Biorthogonal Systems of Functions with Applications to the Theory of Integral Equations u E.H. Moore'a uzyskując jako druga kobieta w historii uczelni tytuł Ph.D. (magna cum laude) ok. 1909.

Prowadziła klasy na Uniwersytecie Chicagowskim, nie zdobywając jednak stabilnego zatrudnienia. Napisała w tym czasie w prywatnej korespondencji: „Miałam nadzieję na pracę naukową na którymś z dobrych uniwersytetów (...), ale panuje taki stosunek do kobiet, że preferowani są mężczyźni, nawet jeśli reprezentują niższe kwalifikacje. Wydaje się, że profesor Moore także stracił nadzieję.” W 1911 jej mąż przeszedł udar, i po przejęciu jego klas na resztę semestru, objęła stanowisko na Mount Holyoke College. Choć jej mąż kontynuował swoje badania i prezentował je na konferencjach do końca życia, nie powrócił już do nauczania akademickiego, i zmarł w 1921 r.

Według listu polecającego byłego rektora Uniwersytetu Południowej Dakoty z tego czasu: „Zawsze wkłada cały swój umysł i energię w nauczanie, i jest zawsze gotowa do udzielania dodatkowych korepetycji studentom. Jest z natury zaangażowana i życzliwa, zdobywając swoim entuzjazmem sympatię studentów.”

W 1917 r. opublikowała wspólnie z Ruthem L. Gordonem artykuł dotyczący twierdzenia Sturma, w którym zaprezentowali oryginalne – i przeoczone przez następnych blisko sto lat – rozwiązanie problemu. W 1918 została profesorem nadzwyczajnym, a w 1925 r. pełnym, na żeńskiej uczelni Bryn Mawr College, gdzie obejmowała stanowisko kierowniczki wydziału matematycznego. W 1923 była jedną z założycielskich członkiń rady nadzorczej Amerykańskiego Towarzystwa Matematycznego. Poślubiła współpracownika, Arthura Wheelera, i przeprowadziła się z nim gdy zdobył on pracę na Uniwersytecie w Princeton, gdzie i ona podjęła niepełny etat wykładowczyni. Małżeństwo nazwało wybudowany przez siebie domek letni „Q.E.D.” Po śmierci męża w 1932 powróciła na Bryn Mawr.

W 1933 r. zawarła bliską przyjaźń i odegrała kluczową rolę w umożliwieniu Emmy Noether przedostania się do Ameryki i zdobyciu pracy na Bryn Mawr. Pracowała na uczelni do emerytury w 1948, pozostając aktywną w środowisku naukowym aż do spowodowanej przez następstwa udaru śmierci w 1966. Jej doktorantkami były m.in. Dorothy Maharam i Marion Cameron Gray; historyczne wspomnienia jej uczniów i uczennic przedstawiają ją jako wspierającą i dobrą prowadzącą, która oddawała uboższym studentom własne kopie podręczników, czy zapraszała ich na konferencje oraz wakacje do domku letniego.